Tisza be-Aw

Biogram

Tisza be-Aw (dziewiąty dzień miesiąca aw) to najsmutniejszy dzień roku żydowskiego, stanowiący kulminację trzytygodniowego okresu żałoby. Upamiętnia zburzenie Pierwszej i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej. Jest to dzień, w trakcie którego należy powstrzymać się od jedzenia mięsa i picia wina. Do popołudnia – jak w czasie żałoby – siada się tylko na podłodze lub niskim stołku. W synagodze odczytuje się Treny Jeremiasza i śpiewa hymny żałobne, opłakujące zniszczenie Świątyń oraz cierpienia narodu żydowskiego.

Inspirowany świętem performans Teatru 21 przywołuje pamięć ofiar nazistowskiej akcji T4, będącej „eliminacją życia niewartego życia”. Osobiste doświadczenia aktorów, dzieje XX wieku i święto Tisza be-Aw łączą się w jednym miejscu. Żałoba po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej uruchamia wiele współczesnych pytań. Grupa graczy ubrana w letnie stroje treningowe, kojarzące się z zajęciami wychowania fizycznego, gra na wyznaczonym polu w popularne zabawy podwórkowe. Nazwy gier zawierają pejoratywne określenia: głupi Jaś, szczur, szmaciarz, czarny lud. Podobnie jest w wypadku czynności określanych w zasadach gry, takich jak: zbijanie, bicie, klepanie, wytykanie palcem. Najsłabsi gracze są ośmieszani, karani lub eliminowani.

Teatr 21
Koncepcja ― Jakub Drzewiecki, Agata Skwarczyńska, Justyna Sobczyk
Gracze ― Grzegorz Brandt, Jakub Drzewiecki, Teresa Foks, Maja Kowalczyk,
Barbara Lityńska, Anna Łuczak, Michał Pęszyński, Justyna Sobczyk, Aleksandra Skotarek,
Marta Stańczyk, Magdalena Świątkowska/Justyna Wielgus
Ruch ― Justyna Wielgus
Nagrania ― Paweł Andryszczyk
Grafika ― Radosław Staniec
Realizacja filmu ― Wojtek Kaniewski, Patrz Pan Panda, Tomasz Michalczewski
Produkcja ― Małgorzata Owczarska, Marceli Sulecki
Partnerzy ― Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Boeing, Fundacja Win-Win
Koordynacja ze strony Muzeum POLIN ― Ewa Chomicka
Premiera ― 13 lipca 2015

Spektakl powstał we współpracy z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Czytaj więcej

Agata Skwarczyńska jest scenografką, kostiumolożką, reżyserką światła. Od 2007 roku współpracuje z Teatrem 21. W latach 2010–2011 objęła kuratelę nad polską ekspozycją narodową w ramach Praskiego Quadriennale. W 2015 roku otrzymała Złotą Maskę za scenografię do przedstawienia Królowa Margot. Wojna skończy się kiedyś, realizowanego w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. Współpracowała m.in. z Pawłem Wodzińskim, Wojciechem Farugą, Remigiuszem Brzykiem, Łukaszem Chotkowskim, Bartoszem Frąckowiakiem, Igą Gańczarczyk, Agnieszką Olsten, Justyną Sobczyk, Nilsem Torpusem, Pawłem Szkotakiem. Twierdzi, że „scena nie jest miejscem, które należy udekorować, ale poprzez ingerencje przestrzenne nadać jej znaczenie, które widz może rozwinąć poprzez wyobraźnię”.

Jakub Drzewiecki pochodzi z Ostrzeszowa w południowej Wielkopolsce. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego. Obecnie pracuje w TR Warszawa. Z Teatrem 21 związany od 2013 roku.

Na koniec jest gra w zbijaka. Dwie drużyny i piłka – chodzi o to, by trafić zawodnika przeciwników. Jednak komenda „odpadasz” […] nie ma już w sobie nic z zabawy. Bo odpadnięcie jest nieodwołalne i ostateczne: odpadający wyprowadzany jest z sali. Błaha zabawa w stygmatyzowanie niepostrzeżenie zmienia się w eksterminację. Jest to spektakl o przemocy – tej wielkiej, totalitarnej, ale przede wszystkim tej, która pozostaje niewidoczna, której podlegamy na co dzień. Która zdaje się być niewinną dziecięcą zabawą – przemoc mała polegająca na obrażaniu, na stygmatyzowaniu. Żyd, down, pedał – mechanizm przemocy za każdym razem pozostaje ten sam […], a zespół Teatru 21 obnaża go w sposób bezwzględny.

Piotr Morawski | dwutygodnik.com
[…] bez żadnego zbędnego sentymentalizmu […]. Przekaz jest prosty i twardy, jak twarde jest życie aktorów T21 poza sceną, gdy zamiast życzliwych widzów na co dzień mierzyć się muszą w najlepszym przypadku z obojętnością, często zaś z bezinteresownym okrucieństwem bliźnich niemogących znieść ich odmienności.

Edwin Bendyk | antymatrix.blog.polityka.pl
Teatr 21 to nie recytacja wierszyków […] to też nie tragedia grecka czy dramat Szekspirowski. […] To pragnienie dorosłych ludzi, na swój sposób dojrzałych do zaistnienia w świecie poprzez sztukę i swą miłość do teatru.

Anna Franczak | kochamteatr.pl