Dziady Starego i Nowego Świata

Fotograficzne zapiski z wypraw

Wystawa obejmuje zdjęcia dokumentujące obrzędy typu komemoratywnego na Haiti, w Brazylii i na Białorusi, niedaleko miejsca urodzenia Adama Mickiewicza. W przedmowie do drugiej części Dziadów Mickiewicz podkreślił powszechność zwyczaju częstowania zmarłych – on sam mógł być naocznym świadkiem Radaunicy, obchodzonej do dziś na Białorusi niedługo po Wielkanocy. Podczas podróży w rejonie Starych Dróg nie znaleźliśmy cmentarnych biesiadników, tylko resztki potraw, rozrzucone okruchy chleba, cukierki, napoje w szklankach i puste talerzyki. I ciszę, w której przyozdobione kolorowym materiałem groby witały odradzającą się na wiosnę przyrodę.

Rytualny posiłek jest też częścią obrzędów afroamerykańskich, takich jak vodou na Haiti czy candomblé w Brazylii, podczas których bogowie – a w istocie ubóstwieni przodkowie – przybywają na dźwięk bębnów z Afryki. Dziady wysp „Nowego świata”, które tak nazywam za Mickiewiczem, to długie i wieloetapowe misteria dostarczające niespotykanych wrażeń. Dotyczą one muzyki oraz wykonujących ją żywiołowych bębniarzy i śpiewaków, tancerzy, poruszających się w określonych technikach oraz układach, w końcu – nastroju oczekiwania na boskie nawiedzenia, które przynoszą wyjątkowy przepływ energii, nadający sens codziennemu życiu.

Zdjęcia na Haiti wykonałam w styczniu 2015 roku, na Białorusi w kwietniu 2015 roku, w Brazylii dwukrotnie: w maju 2014 roku oraz na przełomie lutego i marca 2016 roku. W czasie podróży często wracałam do książki Marii Janion Do Europy tak, ale z naszymi umarłymi, odsyłającej m.in. do scalającego poczucia nieprzerwanej więzi: dziady przezwyciężają historię jako proces niszczenia i zapominania.
Magdalena Mądra

Wernisaż wystawy — 27 października 2016, 19:30
W wernisażu udział wezmą Magdalena Mądra, Jarosław Fret i Leszek Kolankiewicz.